Łuszczyca to przewlekła choroba zapalna, w której występują okresy remisji oraz zaostrzenia. Choroba głównie dotyka skóry, ale może być również chorobą ogólnoustrojową i obejmować np. stawy.
Do powstawania łuszczycy przyczynia się wiele czynników, m.in. immunologiczne (łuszczyca jest uznawana za chorobę autoimmunologiczną), genetyczne oraz środowiskowe.
Wśród tych ostatnich, które mogą spowodować pojawienie się choroby (oczywiście u osoby PREDYSPONOWANEJ) albo zaostrzenie zmian wyróżnia się:
– czynniki fizyczne, np. tatuaż, infekcja, oparzenia (w tym słoneczne), naświetlanie UV, zabiegi chirurgiczne, prześwietlenia
– inne choroby skóry (trądzik różowaty, infekcje grzybicze, alergiczne kontaktowe zapalenie skóry)
– różne infekcje (np. zapalenie gardła, infekcje wirusowe)
– stres
– niektóre leki (np. beta-adrenolityki stosowane w nadciśnieniu, niesteroidowe leki przeciwzapalne, niektóre antybiotyki)
– dieta
– palenie tytoniu
– spożywanie alkoholu
Łuszczyca a zespół metaboliczny i otyłość
Zespół metaboliczny to grupa zaburzeń klinicznych takich jak otyłość brzuszna, insulinooporność, dyslipidemia (w tym podwyższony poziom trójglicerydów i/lub niski poziom HDL) oraz nadciśnienie. Zespół metaboliczny diagnozuje się u osób, które równocześnie mają co najmniej 3 z wymienionych problemów zdrowotnych. Okazuje się, że zaburzenia te obserwuje się częściej u osób z łuszczycą niż w populacji ogólnej. W jednym z badań 34% osób z łuszczycą i 26% z grupy kontrolnej (bez łuszczycy) miało zespół metaboliczny – to spora różnica!
Istnieje również zależność pomiędzy nasileniem łuszczycy a częstością występowania zespołu metabolicznego – im cięższy przebieg choroby, tym częściej diagnozuje się zespół metaboliczny. [1] Trudno określić, czy jedno wynika z drugiego – potraktujmy to po prostu jako korelację.
Niewątpliwie wpływ na ten stan rzeczy ma otyłość sama w sobie. Badania wskazują, że ryzyko wystąpienia otyłości wśród pacjentów z łuszczycą jest o 50% większe niż u zdrowych osób. [2] Działa to też w drugą stronę – otyłość może przyczyniać się do zaostrzenia zmian skórnych. Czy zatem redukcja masy ciała może pomóc w walce z łuszczycą? TAK!
Łuszczyca a dieta niskoenergetyczna
Jedno z badań wykazało, że stosowanie diety ubogoenegetycznej (800-1000kcal/dzień) przez okres do 8 tygodni spowodowało nie tylko utratę masy ciała u badanych, ale również zmniejszało nasilenie zmian łuszczycowych. [3] Co ciekawe po zakończeniu badania kontynuowano śledzenie losów uczestników i okazało się, że przez kolejne 48 tygodni wskaźnik PASI (używa się go do określania stopnia zaawansowania łuszczycy) ulegał dalszemu obniżeniu (czyli super!) pomimo niewielkiego przyrostu masy ciała. [4] Spadek masy ciała o ok. 5-10% może się również wiązać z lepszą reakcją na leczenie (w tym też pozwalać na zmniejszenie dawek leków). [5] Nie jest powiedziane, że trzeba stosować dietę głodówkową – kluczem do sukcesu będzie stosowanie takiej kaloryczności, która pozwoli na stabilną redukcję masy ciała.
Łuszczyca a skład diety
Rekomendacje odnośnie komponowania diety dla osoby z cukrzycą można zabrać w kilka podpunktów:
- Ogranicz spożycie kwasów tłuszczowych nasyconych (źródło: tłuste mięsa, tłusty nabiał) oraz tłuszczów trans (źródło: słabej jakości margaryny, wysoko przetworzona żywność, słodycze).
- Spożywaj więcej wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny omega-3 (źródło: tłuste ryby morskie, algi morskie) lub rozważ suplementację.
- Wybieraj węglowodany o niskim indeksie glikemicznym (trochę więcej o tym możesz poczytać tutaj: KLIK)
- Wprowadź do diety antyoksydanty, m.in. witaminę A, C, E, karoteidy. Możesz je pozyskać jedząc różnokolorowe warzywa oraz owoce, ziarna, nasiona, pijąc kawę oraz herbatę.
- Zrezygnuj lub maksymalnie ogranicz spożywanie alkoholu.
Pojawiają się również prace badające zależność pomiędzy mikrobiotą jelitową a występowaniem czy nasileniem łuszczycy. Nie ma póki co rekomendacji, jakie konkretne szczepy można by suplementować w trakcie leczenia czy w ramach prewencji. Póki co wskazane jest spożywanie fermentowanych produktów mlecznych czy kiszonek.
Kontrowersyjnym składnikiem diety jest kawa. Zawiera ona szereg substancji o prozdrowotnym i przeciwzapalnym działaniu (np. polifenole), ale badania nad jej wpływem na przebieg choroby są sprzeczne. Można uznać, że jest to kwestia indywidualna i też zależna od dawki. Regularne spożywanie umiarkowanej ilości kawy (wg naukowców do 3 filiżanek/ dzień) może łagodzić zmiany skórne. Natomiast większe ilości kawy (>4 filiżanek/dzień) mogą działać odwrotnie i nasilać objawy łuszczycy. [6], [7]
Jakie suplementy w łuszczycy?
Istnieją badania, które wskazują poprawę stanu zdrowia u pacjentów po przyjmowaniu dużych dawek witaminy D. Należy jednak pamiętać, że nadmierny poziom witaminy D w surowicy może wiązać się z gromadzeniem zbyt dużych ilości wapnia (co ostatecznie zwiększa ryzyko chociażby uszkodzenia nerek. Suplementację witaminą D warto poprzedzić oznaczeniem jej stężenia w organizmie i następnie na tej podstawie ustalić dawkowanie. Według EFSA górną granicą dobrze tolerowanej i bezpiecznej dawki jest 4000IU/dzień. [8] Nie ma uniwersalnych rekomendacji odnośnie dawkowania witaminy D dla osób chorych na łuszczycę.
W przypadku braku ryb i innych źródeł kwasów omega-3 warto rozważyć suplementację tego składnika z uwagi na jego potencjał przeciwzapalny. Zalecane dawki to ok. 1-2g EPA i DHA/dzień. [9]
Kolejnym ważnym składnikiem jest selen. U pacjentów z łuszczycą często obserwuje się jego niedobór, a jego suplementacja może hamować proces zapalny. Nie wykazano jednak poprawy w zakresie stanu skóry u osób z prawidłowym poziomem tego pierwiastka i dodatkowo go przyjmujących. [10] Przed rozpoczęciem suplementacji warto zatem zbadać jego poziom w surowicy krwi.
Masz łuszczycę? Rób regularnie te badania!
Jeżeli cierpisz na łuszczycę, to możesz być w grupie większego ryzyka różnych innych problemów zdrowotnych. Dlatego zaleca się, aby regularnie badań następujące parametry w celu prewencji zaburzeń lub szybkiej interwencji w razie ich wystąpienia:
– glukoza na czczo
– ciśnienie tętnicze
– profil lipidowy (cholesterol całkowity + LDL + HDL + trójglicerydy)
– poziom kwasu moczowego
– poziom enzymów wątrobowych
Dodatkowo kontroluj swoją masę ciała oraz obwody – szczególnie obwód pasa oraz bioder.
Pamiętaj, że nadmierna masa ciała może zaostrzać zmiany chorobowe, a z kolei pełnowartościowa, bogata w składniki odżywcze dieta – zmniejszać nasilenie łuszczycy.