Jakiś czas temu pisałam o mojej walce z plastikowymi butelkami, które zagrażają nie tylko naszemu środowisku ale i zdrowiu (więcej możecie przeczytać tutaj). Wspomniałam wtedy o bisfenolu-A, którego źródłem są właśnie plastikowe butelki. Dzisiaj, po przesłuchaniu pewnego podcastu, napiszę o bisfenolu nieco więcej, aby pokazać Wam, w jaki sposób go unikać i przede wszystkim- czy warto to robić.
Bisfenol A (BPA) to organiczny związek z grupy fenoli, który powstał w 1891 roku jako produkt kondensacji acetonu i fenolu. Jego produkcja wzrosła w latach 50. ubiegłego wieku. Służył on (i nadal służy) do utwardzania sztucznych materiałów syntetycznych. Co ciekawe, znajduje się on nie tylko w plastikowych opakowaniach, ale również w plastikowych zabawkach, szczoteczkach do zębów, opakowaniach puszkowanych oraz w … papierze termicznym do drukarek fiskalnych. Czasem jego źródłem mogą być też kosmetyki (dezodoranty, szampony) czy materiały dentystyczne. Jesteśmy zatem narażeni na jego działanie dzień w dzień. Co gorsza- bis fenol A przenika do wody i żywności, która znajduje się w opakowaniach, a do naszego organizmu może się dostać nie tylko drogą pokarmową, ale również przez skórę i drogi oddechowe. Bisfenol A jest wykrywany we krwi i w moczu. Dla przykładu, wśród mieszkańców USA poziom BPA we krwi oscylował w zakresie od 0,0004 do 0,149 µg/ml. W moczu chińskich pracowników fabryk wykorzystujących BPA wynosił on ok. 5 μg/ml.
Jaki wpływ na zdrowie ma bisfenol? Czy jest się czego obawiać? Badania na zwierzętach sugerują, że BPA może mieć szkodliwy wpływ na układ nerwowy (nadpobudliwość, zaburzenia neurologiczne), oddechowy, krążenia a także na zaburzenia metaboliczne (cukrzyca). Sprzyja również powstawaniu nowotworów, w tym raka prostaty i piersi. Według Francuskiej Organizacji Bezpieczeństwa Żywności BPA wpływa negatywnie na układ rozrodczy. Jak już wspominałam w poprzednim artykule, BPA swoim działaniem przypomina estrogeny (damskie hormony płciowe), przez co stymuluje działanie układu hormonalnego u kobiet i może sprzyjać jego rozregulowaniu. Szczególnie powinny na niego uważać kobiety starające się o dziecko, a także chore na PCOS. Coraz więcej mówi się o zagrożeniu dla kobiet w ciąży – bisfenol A migruje do organizmu płodu i może sprzyjać powstawaniu wad wrodzonych i zaburzeń odporności u dzieci. Dla dzieci również jest niebezpieczny, gdyż u nich usuwanie substancji szkodliwych nie przebiega tak efektywnie jak u dorosłego człowieka. Ekspozycja organizmu na działanie BPA w młodym wieku może sprzyjać zaburzeniom hormonalnym, czyli przedwczesnemu dojrzewaniu i otyłości.
Skoro kwestie bezpieczeństwa mamy już za sobą, co zatem możemy zrobić aby unikać bisfenolu A w codziennym życiu?
- Wybierajmy produkty wolne od BPA – są one oznaczone napisem „BPA free” lub „Bisphenol A free”. Z kolei produkty zawierające bisfenol oznacza się symbolem PC lub cyfrą 7 umieszczoną w środku trójkąta.
- Plastikowe butelki możemy zamienić na butelki szklane (np. Dafi filtr do wody)
- Unikajmy napojów puszkowanych – to kolejny powód, żeby odstawić coca-colę!
- Unikajmy również innych produktów puszkowanych. Ciecierzycę można kupić gotowaną w słoiku. Zamiast pomidorów w puszkach można używać passaty w szklanej butelce.
- Po otwarciu puszki, kiedy nie wykorzystamy całej zawartości, przenieśmy żywność do szklanego pojemnika.
- Wybierajmy opakowania BPA free do pakowania żywności. Jeśli takowych nie posiadamy, pod żadnym pozorem nie podgrzewajmy w nich jedzenia.
- Nie gotujmy ryżu / kaszy w woreczkach. Woreczek możemy rozerwać i zalać wodą w ilości dwukrotnie większej niż masa ziaren.
- Jeśli mamy do czynienia w pracy z drukarką termiczną, starajmy się jak najczęściej myć a nawet dezynfekować ręce – papier termiczny jest źródłem BPA, które przenika przez skórę.
- Żywność pakujmy w papiery śniadaniowe zamiast owijać folią.
- Wędliny i sery staraj się kupować świeże na dziale w sklepie, zamiast w plastikowych opakowaniach. Niektóre sklepy zaniechały pakowania w folie spożywcze, zamiast nich używają papieru.
Jedno jest pewne – bisfenolu A i innych potencjalnie niebezpiecznych substancji nie jesteśmy w stanie całkowicie wyeliminować z naszego życia. Taką cenę płacimy za wygodne, nowoczesne życie i postęp cywilizacyjny, który udało nam się osiągnąć w ciągu kilkudziesięciu lat. Skoro jednak jesteśmy świadomi negatywnego wpływu bisfenolu na nasz organizm i wiemy jak go unikać- może warto zastosować metodę małych kroków i ograniczyć jego źródła? Każda, nawet najmniejsza zmiana, może nas uchronić przed nowotworem w przyszłości czy problemami z płodnością. Bądźmy świadomymi konsumentami i dbajmy o swoje zdrowie, korzystając z różnych dobrodziejstw współczesnego świata.
Piśmiennictwo:
- ANSES (Agence Nationale de Sécurité Sanitaire de l’Alimentation, de l’Environnement et du Travail), Opinion of the French Agency for Food, Environmental and Occupational Health and Safety on the assessment of the risks associated with bisphenol A for human health, and on toxicological data and data on the use of bisphenols S, F, M, B, AP, AF and BADGE, 2013, 13 pp.
- Liao Ch., Liu F., Kannan K.,Bisphenol S, a new bisphenol analogue in paper products and currency bills and its association with bisphenol A residues, „Environ. Sci. Technol.” 46, 2012, 6515–6522.
- Liao C., Liu E., Alomirah H., Loi V., Mohd M., Moon H.B., Nakata H., Kannan K., Bisphenol S in urine from the United States and seven Asian countries: occurrence and human exposure, „Environ. Sci. Technol.” 46, 2012, 6860–6866.
- Michałowicz J.,Bisphenol A – sources, toxicity and biotransformation, „Environ. Toxicol. Pharmacol.” 37, 2014, 738–758.
- Calafat A.M., Ye X., Wong L., Reidy J.A., Needham L.L., Exposure of the US population to Bisphenol A and 4-tertiary-Octylphenol:2003-2004, „Environ. Health Perspect” 2008, 39–44.
- Scientific Opinion on the risks to public health related to the presence of bisphenol A (BPA) in foodstuffs: Executive summary. EFSA Panel on Food Contact Materials, Enzymes, Flavourings and Processing Aids, „EFSA Journal” 13(1), 2015, 3978.
